Nieletni sprawca przemocy w rodzinie w świetle prawa i praktyki organów ścigania
Zjawisko stosowania przez nieletnich przemocy w rodzinie stanowi dynamiczny problem i wyzwanie, przed którym stoją organy ścigania, wymiar sprawiedliwości i kryminologia, jako nauka o przestępstwie. Zachowanie przestępcze nieletniego może objawiać się w różnych formach sprawczych i powodować odpowiedzialność z różnych kwalifikacji prawnych. Statystyki obrazujące skalę zjawiska wskazują na rosnący i niepokojący problem demoralizacji nieletnich oraz występowania przemocy domowej, której sprawcami są właśnie nieletni.
Nieletnim na gruncie prawa karnego jest osoba, która nie ukończyła 17 roku życia i co do zasady nie ponosi odpowiedzialności za popełnione przestępstwo na zasadach przewidzianych przez kodeks karny. Podstawy i zasady odpowiedzialności nieletnich ustawodawca zawarł w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Zgodnie z zasadami szczególnymi, wyrażonymi art.10§2k.k. odpowiedzialność karną może jednak ponieść osoba, która ukończyła 15 rok życia w przypadku zaistnienia przesłanek wskazanych w przywołanej regulajci.
Cechy i zasady postępowania w sprawach nieletnich:
- postępowania prowadzi sąd rodzinny, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej i co do zasady są niejawne (art. 15 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)
- nieletniemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy oraz prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania, o czym należy go pouczyć przed przystąpieniem do przesłuchania lub wysłuchania (art. 18 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)
- przy wysłuchaniu nieletniego należy dążyć do zapewnienia mu pełnej swobody wypowiadania się, powinno odbywać się w miarę potrzeby w miejscu zamieszkania nieletniego, przy czym unikać należy wielokrotnego wysłuchiwania nieletniego co do tych samych okoliczności lub okoliczności ustalonych już innymi dowodami i niebudzących wątpliwości. ( 19 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)
- wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych ( 5 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)
- możliwość umieszczenie w zakładzie poprawczym nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit. a, jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego (art. 10 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)
Zachęcam do lektury całego artykułu mojego współautorstwa dotyczącego nieletniego jako sprawce przemocy domowej, który to artykuł ukazał się w Czasopiśmie Studia Prawnoustrojowe:
https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/sp/article/view/5281/4113
Adwokat Karolina Kamińska-Surówka
tel. 507 593 959 adwokat@kaminska-surowka.pl
